2363047

แผนการบริหารจัดการน้ำลุ่มน้ำคลองนาท่อม จังหวัดพัทลุล โดยกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชน
สภาพปัญหาน้ำท่วมและน้ำแล้งในพื้นที่ลุ่มน้ำคลองนาท่อม เกิดจากการใช้ประโยชน์ที่ดินที่เปลี่ยนแปลงเป็นชุมชนเมือง มีการก่อสร้างถนนขนานไปกับแนวคลองและมีท่อระบายน้ำหรือสะพานขนาดเล็ก ส่งผลให้ลำน้ำ คู คลอง มีสภาพตื้นเขินขาดประสิทธิภาพในการระบายน้ำทำให้น้ำล้นตลิ่ง น้ำท่วมขัง และมีการแย่งชิงน้ำใช้ในช่วงฤดูแล้ง เพื่อลดความขัดแย้งและความเดือดร้อนดังกล่าวต้องอาศัยการมีส่วนร่วมทั้งจากระดับพื้นที่และหน่วยงานรับผิดชอบหลัก เพื่อนำไปสู่การบูรณาการแผนการจัดการทรัพยากรลุ่มน้ำและภัยพิบัติอย่างเป็นรูปธรรม

โครงการวิจัยเพื่อการพัฒนาการบริหารจัดการน้ำตามวิถีวัฒนธรรมชุมชนแบบมีส่วนร่วมสู่การแก้ปัญหาภัยพิบัติ สังคมเศรษฐกิจและการจัดการทรัพยากร จังหวัดพัทลุง โดยมี นายแก้ว สังข์ชู สังกัด ศูนย์ประสานงานภาคีองค์กรเครือข่ายชุมชนจังหวัดพัทลุง เป็นหัวหน้าโครงการ และคณะทำงานเครือข่ายจังหวัดพัทลุง ได้ร่วมกันหาแนวทางการจัดการในพื้นที่ 4 ตำบล ได้แก่ ตำบลอ่างทอง (พื้นที่ต้นน้ำ) ตำบลนาท่อมและตำบลเขาเจียก (พื้นที่กลางน้ำ) ตำบลพญาขัน (พื้นที่ปลายน้ำ)

 
โครงการได้เก็บข้อมูลบริบทของพื้นที่ในลุ่มน้ำคลองนาท่อม อาทิ ปริมาณน้ำฝน ปริมาณน้ำท่า ปริมาณการผลิตน้ำประปา ปริมาณการใช้น้ำประปา ปริมาณการใช้น้ำเพื่อการเกษตร การใช้ประโยชน์ที่ดิน ปฏิทินการผลิตรายตำบล การเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศ จัดทำแผนที่ทำมือและแผนผังทรัพยากรของตำบล จากนั้นนำมาเข้าสู่กระบวนการเรียนรู้ร่วมกันเพื่อวิเคราะห์ปัญหา ผลกระทบ และจัดทำข้อเสนอแนะแนวทางการแก้ปัญหาในแต่ละตำบล จนเกิดเป็นรูปแบบและแผนการจัดการทรัพยากรน้ำและภัยพิบัติของลุ่มน้ำโดยมีชุมชนท้องถิ่นเป็นแกนหลัก ซึ่งสามารถนำไปสู่การปฏิบัติการได้จริง โดยข้อเสนอแนวทางการแก้ไขของงานวิจัยได้ถูกนำไปบรรจุไว้ในแผนงานยุทธศาสตร์จังหวัดและบรรจุไว้ในเทศบัญญัติงบประมาณของท้องถิ่น พร้อมทั้งสนับสนุนงบประมาณภายใต้แผนงานโครงการของแต่ละตำบล/เทศบาลอย่างเป็นรูปธรรม อาทิ

ผู้ว่าราชการจังหวัดพัทลุง ร่วมกับหน่วยงาน องค์กรชุมชน และท้องถิ่น ได้นำผลงานวิจัยเข้าสู่ที่ประชุมระดับจังหวัด เพื่อให้ทุกหน่วยงานรับไปแก้ปัญหา ภาวะน้ำท่วม-น้ำแล้ง ของจังหวัด และนำไปวางแผนแก้ไขปัญหาน้ำท่วมได้อย่างทันท่วงที

สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัด ได้เชิญคณะผู้วิจัยเข้าเป็นคณะกรรมการโครงการบริหารจัดการน้ำ ของจังหวัด (งบประมาณ 2 ล้านบาท) โดยใช้วิธีการ/ขั้นตอนจากการวิจัยแบบมีส่วนร่วมของประชาชนเป็นโมเดลในการสำรวจข้อมูลลุ่มน้ำที่เหลือในจังหวัดพัทลุง รวมทั้งนำข้อมูลความรู้และแนวทางการแก้ไขที่ได้จากงานวิจัยไปใช้ประกอบการวางแผนการตัดสินใจ

ตำบลนาท่อม จัดทำโครงการขุดลอกเหมืองน้ำบ้านหูยาน หมู่ที่ 8 งบประมาณ 200,000 บาท และเกิดโครงการทำนบกั้นน้ำคลองช่างขวัญ งบประมาณ 250,000 บาท ซึ่งอยู่ระหว่างการดำเนินการ และยังได้ทำหนังสือไปยังส่วนจังหวัดเพื่อของบประมาณ 6,000,000 ล้านบาท มาจัดทำโครงการขุดลอกคลองรับน้ำบึงยางงามเพื่อแก้ปัญหาน้ำท่วม-น้ำแล้ง

ตำบลเขาเจียก จัดทำโครงการขยายเขตประปาส่วนภูมิภาค โครงการสร้างคูระบายน้ำในหมู่ที่ 5 8 และ 9 รวมงบประมาณกว่า 3 ล้านบาท นอกจากนี้ท้องถิ่นร่วมกับชลประทานยังได้นำแผนการขุดลอกคลองเข้าสู่แผนของหน่วยงาน ออกข้อบังคับ พรบ.ขุดดิน ถมดิน เพื่อแก้ไขปัญหาคลองตื้นเขิน ลดปัญหาน้ำท่วมขังและเพิ่มพื้นที่รองรับน้ำไว้ใช้ในฤดูแล้ง